गर्भवती महिलांना डाव्या कुशीवर झोपल्यामुळे खरंच फायदा होतो का?
महिला गर्भवती असल्यानंतर डॉक्टर आणि आपल्या जवळची व्यक्ती खूप सल्ले देत असतात. गरोदरपणात ताजं आणि हेल्दी खाणं गरजेचं आहे. पोषकतत्वांनी भरलेल्या घटकांचा आहारात जेवण, थोडासा व्यायाम, आणि रात्रीची झोप अतिशय उत्तम लागणं गरजेचं आहे. पण यागोष्टी गरोदरपणात थोड्या कठीण असतात.
आहार सांभाळला जातो. मात्र झोपण्याच्या बाबतीत महिलांचा अनुभव वेगळा असतो. अनेक महिलांना गरोदरपणात रात्रीची झोप येत नाही. याला कारण असतं त्यांची पोटावर झोपण्याची सवय. अनेक महिलांना पोटावर, उपडी झोपायची सवय असते. पण गरोदरपणात मात्र ही सवय घातक ठरते. अशावेळी झोपेची पद्धत बदलल्यामुळे आणि बाळाच्या वाढीमुळे नीट झोपता येत नाही. अशावेळी कोणत्या कुशीवर गरोदर महिलांना झोपणं जास्त सोईचं असतं. तसेच बाळाच्या योग्य वाढीसाठी कोणत्या कुशीवर झोपणे खूप गरजेचे असते.गर्भधारणेदरम्यान, अधिक डॉक्टर स्त्रियांना त्यांच्या डाव्या बाजूला आणि गुडघे वाकवून झोपण्याची सूचना करतात. असे म्हटले जाते की, ही सर्वात आरामदायक स्थितींपैकी एक आहे आणि झोपण्यासाठी चांगली स्थिती आहे. तुमचे यकृत पोटाच्या उजव्या बाजूला असल्याने आणि डाव्या बाजूला झोपल्याने या अवयवाला आराम मिळतो, त्यामुळे त्याचे काम सोपे होते.
याशिवाय डाव्या बाजूला झोपल्याने हृदयातील रक्ताभिसरण सुधारते. गर्भ, गर्भाशय, किडनी यांना रक्तपुरवठा सुधारतो. कनिष्ठ व्हेना कावा ही मानवी शरीरातील सर्वात मोठी रक्तवाहिनी आहे. जी खालच्या पोटाच्या भागाजवळ आणि सर्वात मोठ्या धमनीच्या उजव्या बाजूला असते.
झोपण्याची स्थिती बदलण्यास कोणतीही अडचण नाही. तुम्ही अचानक तुमच्या पाठीवर झोपू शकता किंवा तुमच्या उजव्या बाजूला झोपू शकता. जर तुम्हाला अस्वस्थ वाटत असेल तर तसे होणे स्वाभाविक आहे. पण तिसऱ्या आणि शेवटच्या तिमाहीत, तुम्हाला तुमच्या पाठीवर झोपणे कठीण होऊ शकते कारण ते अजिबात आरामदायक नाही.
बऱ्याच तज्ञांनी दुसऱ्या आणि तिसऱ्या तिमाहीत गर्भवती महिलांना त्यांच्या पाठीवर झोपण्यास मनाई केली आहे. कारण पाठीवर झोपल्याने तुमचा भार गर्भाशयावर, बाळाच्या पाठीवर, आतड्यांवर आणि शरीरातील सर्वात मोठ्या नसावर पडतो. या दाबामुळे पाठदुखी आणि गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल समस्या उद्भवू शकतात, ज्यामुळे मूळव्याध देखील होऊ शकतो. इतकेच नाही तर यामुळे कमी रक्तदाब देखील होऊ शकतो आणि तुम्हाला थकवा जाणवू शकतो.पहिल्या तिमाहीत तुम्ही कोणत्याही स्थितीत झोपू शकता. या महिन्यांत, तुम्ही सरळ झोपू शकता, तुमच्या एका कुशीवर झोपू शकता. याचे कारण असे की गर्भ सध्या प्यूबिक मोडमध्ये आहे. ज्यामुळे गर्भाशयावर थेट दबाव पडत नाही. त्यामुळे पहिल्या तीन महिन्यांत तुम्ही कोणत्याही स्थितीत झोपू शकता.
काही परिस्थितींमध्ये महिलांना पोटावर झोपण्याचा सल्ला दिला जातो. गर्भाशयाचा आकार वाढल्यामुळे मूत्राशयावर दबाव येतो, तेव्हा गर्भवती महिलेला लघवी करण्यास त्रास होतो किंवा लघवी थांबते. अशा परिस्थितीत, स्त्रीरोग तज्ञ थोडावेळ पोटावर झोपण्याची शिफारस करतात.चौथ्या महिन्यापासून गर्भवती महिलांनी पोटावर झोपणे योग्य नाही. बाळ ज्या गर्भाशयात असते, त्या गर्भाशयाचा दाब शरीराच्या खालच्या भागातून हृदयापर्यंत रक्त वाहून नेणाऱ्या रक्तवाहिनीवर पडतो. या रक्तवाहिनीला IVC म्हणतात. सरळ झोपल्यावर, गर्भाशय IVC वर दबाव टाकतो. असे असू शकते की यामुळे तुम्हाला सरळ झोपताना श्वास घेण्यास त्रास होतो किंवा तुम्हाला जडपणा जाणवू शकतो. यामुळे चौथ्या महिन्यापासून पाठीवर झोपणे बंद करावे. यावेळी सरळ पडून राहिल्याने अॅसिडिटी वगैरे होऊ शकते.दिवसभर भरपूर पाणी प्या, पण रात्री झोपण्यापूर्वी जास्त पाणी पिऊ नका, अन्यथा वारंवार लघवीला जावे आणि झोपेचा त्रास होईल.
यासोबत योगासने, श्वासोच्छवासाचे व्यायाम आणि ध्यान करा. यामुळे तणाव कमी होईल आणि तुम्हाला चांगली झोप लागेल.
मसालेदार आणि तळलेले पदार्थ कमी खा. झोपण्यापूर्वी मधुर संगीत ऐका.
गर्भवती महिला झोपेचे औषध घेऊ शकत नाही. दिवसा काही काम अशा प्रकारे करा की तुम्हाला थकवा येईल आणि रात्री चांगली झोप लागेल.